- Organ Doku Nakli Nedir?
- Organ Nakli (Transplantasyon) günümüzde başka hiçbir tıbbi çözüm olmadığında bir insanın organ ya da dokularının, ihtiyacı olan başka bir insana tedavi amacıyla nakledilmesi işlemidir. Bu sayede ölümcül durumdaki ya da beden işlevlerinin bir kısmını yerine getiremeyen hastanın sağlıklı bir yaşama kavuşması sağlanır. Böbrek, karaciğer, kalp, akciğer, pankreas organ nakillerine, gözün saydam tabakası olan kornea, kan, kemik iliği ve pankreasın insülin salgılayan hücreleri de doku nakline örneklerdir.(1)
|
| |
- Organ Naklinin Tarihçesi?
- Günümüzde birçok organ hastalığında alternatifsiz bir tedavi yöntemi olarak uygulanan organ nakli, kaybedilen veya görevini yapamayan bir organın yerine canlı yahut ölü bir vericiden alınan sağlam ve aynı görevi üstlenecek bir organın nakledilmesi işlemidir. Eski Mısır ve Hint uygarlıklarında bilinen, daha sonra Yunan ve Romalılar tarafından öğrenilen oto-organ nakli (kişiye kendi vücudundan organ nakli) diş ve deri gibi organlarla başlamıştır. İslâm dünyasında da bilinen oto-organ nakli dışında hayvan kemiklerinin insan vücuduna naklinin gerçekleştirildiği (Zekeriyyâ b. Muhammed el-Kazvînî, s. 342) ve bu işlemlerin hükmünün oldukça erken bir dönemden itibaren fıkıh literatüründe ele alındığı (Şâfiî, I, 46; Şirbînî, I, 190-191; IV, 307; el-Fetâva’l-Hindiyye, V, 254) görülmektedir. Batı’da XVIII. yüzyıldan itibaren geliştirilen oto-organ nakli yanında XIX. yüzyılda insandan insana doku ve organ nakline başlanmış, önceleri deri, damar, kas nakli şeklinde görülen bu tedavi yönteminde yeni mesafeler katedilerek kalp, karaciğer, böbrek, kemik iliği, kornea gibi hayatî organların nakli aşamasına gelinmiş, XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bunda da başarılı sonuçlar alınmaya başlanmıştır.(2)
Dünyada : Tarih öncesinden bu yana güncelliğini koruyan organ nakli, dünyada modern anlamda ilk kez Macar kökenli bir cerrah olan Dr. Ullman tarafından Viyana'da 1902 yılında hayvanlar üzerinde böbrek nakli ile denenmişti. Daha sonra 1933 yılında Dr. Voronov tarafından Sovyetler Birliği'nde, kadavra böbrek (ölü organı) ile gerçekleştirildi. Bu alandaki çalışmalara 1950'li yıllarda hız veren ABD bilim adamları başarılı organ nakilleri yaparak, organ naklini normal bir tıbbi uygulamaya dönüştürdüler.(1)
Türkiye'de : İlk kez 1969 yılında Ankara ve İstanbul'da iki kalp nakli denendi. İlk başarılı organ nakli 3 kasım 1975 yılında Hacettepe Üniversitesi Hastanesi'nde bir anneden oğluna canlıdan canlıya böbrek nakli yapıldı. 1978 yılında ise, ülkemizde Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakline İlişkin 2238 sayılı yasa çıkarılmış ve organ naklinin yasal çerçevesi belirlenmiştir. Yasanın yürürlüğe girmesinden bir ay sonra ilk kadavradan böbrek nakli gerçekleştirildi. 1990 yılında ise birer ay arayla Avrupa ülkeleri arasında ilk kez ülkemizde çocuklarda akrabalar arası karaciğer nakli ile, dünyada ilk kez yetişkinlerde akrabalar arası karaciğer nakli gerçekleştirildi. (1)
|
| |
- Organ Naklinin Hangi Hastalıklarda Yapılması Gerekiyor?
- Organ Nakli bazı organların işlevlerini yerine getiremeyecek duruma geldiğinde, başka hiçbir tıbbi çözüm olmadığına karar verildiğinde yapılması gerekiyor. Kronik yani geriye, sağlıklı durumuna kavuşturulamayacak biçimde hastalanmış organların yerine sağlıklı organların takılması, hastanın sağlıklı yaşama döndürülmesinin tek yöntemidir.
|
| |
- Organ Nakli Yöntemleri Nelerdir?
- Organ Nakli 2 şekilde yapılır;
a. Canlıdan Canlıya: Yaşayan bir insanın böbreklerinden birini ve/veya karaciğerinin bir kısmını ihtiyacı olan bir başkasına kendi isteği ve iradesi ile bağışlaması sonucu nakil yapılmasıdır.
b. Kadavradan Canlıya: Beyin ölümü geçekleşmiş bir kişinin bazı organlarının ihtiyacı olan bir kişiye nakil yapılmasıdır.
|
| |
- Hangi Organ ve Dokular Nakil İçin Uygundur?
- Kalp, akciğer, karaciğer, böbrek, pankreas, ince barsak, ekstremite, kemik iliği ve pankreas, Yüz
|
| |
- Türkiye’de Organ Nakli Bekleyen Hasta Sayısı Kaçtır?
- Bu sayı her geçen gün artmakla beraber güncel rakam 28272 dir. (3)
|
 |
| |
- Organ Bağışı Nedir?
- Kişi hayatta iken, serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten sonra doku ve organlarının başka hastaların tedavisi için kullanılmasına izin beyanı vermesi ve bunun belgelenmesidir. Bu beyan nakil için yeterli değildir. Beyanı veren kişide ileriki yaşamında beyin ölümü gerçekleştiğinde organ nakli yapılabilmesi için yasal olarak mutlaka yakınlarından izin alınması gerekmektedir.
|
 |
| |
- Kimler Organ Bağışında Bulunabilir?
- 1979 tarih ve 2238 sayılı yasa gereği; 18 yaş ve üzeri, akli dengesi yerinde olan herkes organ bağışında bulunabilir.
|
| |
- Organ Bağış İşlemi Nerelerde Yapılabiliyor?
- İl Sağlık Müdürlüğü, İlçe Sağlık Müdürlüğü, Aile Sağlığı Merkezi, Organ Nakil Merkezi, Bölge Koordinasyon Merkezleri, Kamu ve Özel Hastaneler,
|
| |
- Organ Bağış İşlemi Nasıl Yapılıyor?
- İki tanıkla birlikte, ölümünüz halinde organlarınızı bağışladığınızı belirten bağış formunu doldurarak imzalamanızla organ bağışı yapılmış oluyor. Bağışınız Sağlık Bakanlığına bağlı Türkiye Organ Bağışı Bilgi Sistemine (TODBS) kayıt ediliyor, E-devlet üzerinden yaptığınız organ bağışını görebiliyorsunuz. Organ Bağışından vazgeçmeniz durumunda organ bağışı kabul eden kurumlara organ bağışınızın iptalini belirten imzalı bir dilekçe vermeniz yeterlidir.
|
| |
- İleri Yaş ve Kronik Hastalığı Olanlar Organ Bağışında Bulunabilir mi?
- 18 yaşını doldurmuş her birey kaç yaşında olursa olsun organ bağışında bulunabiliyor. Bağış öncesi gerekli ayrıntılı tıbbi değerlendirmeler mutlaka yapılmaktadır.
|
| |
- Organ Bağışında Bulunan Herkesin Organları Kullanılabiliyor mu?
- "Organ bağış kartları", kişilerin kendi düzenledikleri belgeler ve resmi kimlik kartlarındaki ilgili bölümler, kişilerin kendi niyetlerini belirttikleri belgelerdir. Organ ve doku nakli için ayrıca uygun tıbbi koşullar gereklidir. Bu koşullar olmadan nakil yapılmaz.
|
| |
- Organ Bağış Beyanı Olsun veya Olmasın Ailelerden İzin alınıyor mu?
- Kişinin hayatta iken organ bağışında bulunması vasiyet, yol gösterici olarak kabul ediliyor. Ancak hastanelerde yoğun bakım şartlarında kurul tarafından beyin ölümü tespiti yapılsa bile
|
- Alınan Organlar Kimlere Nakledilebilir?
- Bağışlanan organlar Sağlık Bakanlığının Ulusal Koordinasyon Sisteminde yer alan, nakil ihtiyacı olup organ nakil merkezleri bekleme listesinde kayıtlı hastalar içerisinden, ülkemizdeki tıbben acil ve doku uyumuna göre en uygun alıcıya ırk, cinsiyet, zengin, fakir vb. ayrımı yapılmaksızın nakledilir.
|
|
| |
- Organ Bağışı Dinen Caiz midir?
- Çağdaş İslâm âlimlerinin birçoğunun yanında fetva kuruluşları da ölüden organ nakline cevaz vermiştir. Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu’nun 3 Mart 1980 tarih ve 396/13 sayılı kararı, Kuveyt Vakıflar ve Din İşleri Bakanlığı Fetva Kurulu’nun 24 Aralık 1979 tarih ve 132/79 sayılı, 14 Eylül 1981 tarih ve 87/81 sayılı kararları, Dünya İslâm Birliği Fıkıh Akademisi’nin 19-28 Ocak 1985 tarihinde Mekke’de düzenlenen sekizinci dönem toplantısında alınan kararla İslâm Konferansı Teşkilâtı İslâm Fıkıh Akademisi’nin 11 Şubat 1988 tarih ve 4/1 sayılı kararı bu yöndeki fetvalara örnek olarak zikredilebilir. Bu kurullar ve fıkıh âlimleri organ naklinin câiz olabilmesi için şu şartların bulunması gerektiğini belirtirler:
- Zaruret (İnsanın elinde olmayarak hasıl olan sebep) halinin bulunması,
- Hastalığın bu yolla tedavi edileceğinin doktor tarafından onaylanması,
- Doku ve organ veren kişinin bu işlem sırasında ölmüş olması,
- Verilen doku ve organ karşılığında hiçbir ücret alınmamış olması,
Tedavi edilen hastanın yapılacak nakile razı olması, durumlarında organ nakli caizdir denilmektedir.
İslam dini dışındaki diğer dinler de, organ bağışını insan sevgisinin bir parçası olarak kabul etmektedir. Kısacası organ bağışı konusunda dini bir sakınca olmadığı en yetkili makamlar tarafından bildirilmektedir. (2)
|
| |
- Bir Kişinin Ölmeden Organlarının Alınması Mümkün müdür?
- Kesinlikle mümkün değildir. Organ nakil işleminin başlatılabilmesi için öncelikle hastanedeki Anestezi ve Reanimasyon Uzmanı ve/veya Yoğun Bakım Uzmanı, Nöroloji ve/veya Beyin Cerrahi Uzman hekimlerinden oluşan Beyin Ölümü Tespit Kurulu tarafından Beyin Ölümü Tespiti yapılarak Sağlık Bakanlığı Ulusal Koordinasyon Merkezine bildirilmesi ve birinci derecede yakınlarının imzalı onayının alınması yasal olarak zorunludur.
|
| |
- Organ Bağış Beyanı Yapan Herkesin Organları Kullanılamıyorsa Neden Bu Kartlar Düzenleniyor ?
- Organ bağış işlemi, söz konusu kartların düzenlenmesi sadece bir beyandır. O kişinin organları yasal gereklilikler yerine getirilmeden nakil işlemine tabi tutulamaz. Bu yönden herkes kalbi rahat bir şekilde organ bağışında bulunmalıdır. Bu husus kanunlarla güvence altına alınmıştır.
|
| |
- Beyin Ölümü Nedir?
- Yoğun bakımda tedavisi devam eden hastanın, bitkisel hayat ve komadan farklı olarak, beyin işlevlerinin geri dönüşümsüz olarak kaybolmasıdır.
|
| |
- Beyin Ölümü Nasıl Tesbit Ediliyor?
- Beyin ölümü tespiti hastanelerde uzman doktorlar tarafından oluşturulan Beyin Ölümü Tespit Kurulu tarafından yapılıyor. Beyin ölümü tespiti yapılan hastane tarafından bağlı olduğu Bölge Koordinasyon Merkezine, oradan da Sağlık Bakanlığına bildiriliyor..
|
| |
| KAYNAKÇA
1-Türkiye Organ Nakli Derneği
2-İslam Ansiklopedisi
3-TDİS
|
| |
 |